ผู้หญิงหลายคน มักมีอาการปวดท้องอย่างหนักเมื่อถึงรอบประจำเดือน โรคสาเหตุที่พบได้บ่อยก็คือ โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ที่รังไข่ หรือที่เรียกกันว่าช็อกโกแลตซีสต์ แต่รู้หรือไม่ว่าเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ สามารถไปเจริญที่อวัยวะอื่นๆและมีผลทำให้แสดงอาการแตกต่างกันได้เมื่อถึงรอบประจำเดือน
แพทย์หญิงจุฑาธิป พูนศรัทธา สูตินรีแพทย์เฉพาะทางด้านการผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช โรงพยาบาลเวชธานี อธิบายว่า โดยปกติเมื่อถึงรอบประจำเดือน เยื่อบุมดลูกจะหลุดลอกออกมาภายในโพรงมดลูก ทำให้มีเลือดประจำเดือนออกมาทางช่องคลอด แต่หากเยื่อบุโพรงมดลูก ไปเจริญนอกโพรงมดลูก จะทำให้เกิดอาการต่างๆของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ซึ่งมีสาเหตุหนึ่งเชื่อว่าเกิดจากการไหลย้อนกลับของประจำเดือนเข้าไปในอุ้งเชิงกรานผ่านท่อนำไข่ แล้วจึงไปฝังตัวตามอวัยวะต่างๆ
โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ สามารถแบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ที่เกิดในมดลูก หมายถึงบริเวณกล้ามเนื้อมดลูก ทำให้กล้ามเนื้อมดลูกหนาตัวขึ้น หรือที่เรียกว่ามดลูกโต หากโตขึ้นมาก อาจคลำได้ก้อนที่หน้าท้อง
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ที่เกิดนอกมดลูก บริเวณที่พบบ่อยที่สุดคือรังไข่ ทำให้เกิดถุงน้ำที่เรียกว่าช็อกโกแลตซีสต์ รองลงมาคือที่ผนังอุ้งเชิงกราน ซึ่งจะทำให้เกิดพังผืดในช่องท้อง นอกจากนี้ยังสามารถเกิดที่อวัยวะอื่นๆได้อีก เช่น บริเวณลำไส้ ทำให้เมื่อถึงรอบประจำเดือนจะมีอาการปวดร้าวลงก้น, บริเวณกระเพาะปัสสาวะ ทำให้เมื่อถึงรอบประจำเดือนจะมีอาการปัสสาวะปนเลือด, บริเวณกระบังลม เมื่อถึงรอบประจำเดือน จะมีอาการปวดไหล่เนื่องจากที่กระบังลมจะมีเส้นประสาทที่เชื่อมไปถึงไหล่, บริเวณอื่นๆที่แทบไม่พบเลย แต่มีรายงานการเกิดได้ เช่นที่บริเวณสมองทำให้มีเลือดออกในสมองได้
สำหรับวิธีการรักษา มีทั้งการใช้ยา และการผ่าตัด การใช้ยานั้นจะใช้ยากลุ่มฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนเป็นหลัก เพื่อไปยับยั้งการเจริญของเยื่อบุโพรงมดลูก การใช้ยานั้น จะต้องใช้จนกว่าผู้ป่วยจะต้องการมีบุตร หรือใกล้เข้าวัยทอง หากหยุดยาอาจจะมีโอกาสกลับมาเป็นใหม่ได้
ดังนั้น ในคนไข้ที่ไม่ต้องการฉีดยาฮอร์โมนเป็นระยะเวลานาน ไม่ต้องการมีบุตร หรือมีอาการมากและไม่ตอบสนองต่อการใช้ยา การผ่าตัดก็เป็นอีก 1 ทางเลือกในการรักษา ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัดเอารอยโรคออก การผ่าตัดเอาซีสต์หรือก้อนออก หรือแม้แต่การตัดมดลูกในคนไข้ที่มีมดลูกโตจากเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
“การผ่าตัดในปัจจุบัน ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด โดยเฉพาะการผ่าตัดส่องกล้องทางนรีเวชปัจจุบันมีเทคนิคการผ่าตัดส่องกล้องแบบไร้แผลที่เรียกว่า NOTES มีข้อดีคือ หลังการผ่าตัดจะเจ็บปวดน้อย และฟื้นตัวไว ได้ผลดีในการตัดมดลูกในผู้ป่วยมดลูกโตจากเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ทำให้หายขาดจากอาการของโรคได้” พญ.จุฑาธิปกล่าว
พญ.จุฑาธิป พูนศรัทธา
สูตินรีแพทย์เฉพาะทางด้านการผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช
โรงพยาบาลเวชธานี
